TULP REIZEN

« Terug



Ålesund (Noorwegen) - ART NOUVEAU MET EEN KNIPOOG NAAR DE VIKINGEN

Tot begin 20e eeuw bestond de Noorse stad Ålesund uit houten huizen. Maar 120 jaar geleden, in de nacht van 22 op 23 januari 1904, raakten de tienduizend inwoners alles kwijt. Een brand, aangewakkerd door een zuidwesterstorm, verwoestte bijna alle huizen. In drie jaar tijd werd de stad herbouwd. Uit de as herrezen stenen huizen in art nouveaustijl. Met een knipoog naar de Vikingen.


TEKST // SYBYLLE KROON • BEELD // SYBYLLE KROON / VISIT ÅLESUND


Het is even een klimmetje, maar als we via het stadspark al zigzaggend ruim vierhonderd treden hogerop zijn aangekomen op ‘stadsberg’ Aksla is het uitzicht een fraaie beloning. De stad Ålesund ligt uitgestrekt over vier eilanden (Aspøya, Nørvøya, Heissa en Oksnøya), tussen de uitlopers van de fjorden en omringd door talloze eilandjes. De kleurrijke panden langs de binnenhaven – voormalige vispakhuizen – zijn zelfs van deze hoogte niet te missen.

TRAP OP, TRAP AF
Ålesund is een stad die wel wat van je conditie vraagt. Het is trap op, trap af, colletjes hier en daar en zo nu en dan een vals plat, met de beklimming van de Aksla als hoogtepunt. Locals zoals gids Sidsel, hoewel al een tijdje gepensioneerd, draaien er hun hand niet voor om. Bergop-bergaf zit gewoon in hun DNA. Terwijl wij nog ‘een foto maken’ – oftewel op adem komen – staat Sidsel alweer verderop te wachten.

Nu is het maken van foto’s niet echt een smoes, want het ene na het andere fraaie art-nouveaupand komt voorbij, gebouwd in de jaren na de grote brand in 1904. Bij die brand, waarbij zo’n 850 panden verwoest werden, kwam overigens maar één persoon om het leven. De behoefte aan nieuwbouw was na de brand zeer urgent, aangezien praktisch alle tienduizend inwoners van toen de ramp dus overleefden.

ELK HUIS EIGEN KARAKTER
Wat ze hier in die drie jaar van wederopbouw hebben neergezet, is bijna een wonder. Geen ‘one size fits all’-bouw. Werkelijk elk pand is anders, vertelt Sidsel als we door Kongens Gate, een van de hoofdstraten in de binnenstad, lopen: “Elk huis heeft zijn eigen karakter. In het begin waren ze allemaal grijs, maar daarna mochten de bewoners hun pand een pastelkleur geven”. Dat Ålesund zo snel kon worden herbouwd – in drie jaar tijd zo’n zeshonderd panden – had onder meer te maken met het feit dat er veel hulp uit het buitenland kwam en dat er in en rond de hoofdstad Oslo een enorme werkloosheid heerste. Ambachtslieden vanuit die regio kwamen massaal naar Ålesund om mee te helpen.



VOOROUDERS
De kunststroming die rond 1900 populair was – art nouveau, ook wel jugendstil genoemd – inspireerde ook architecten, zo is duidelijk te zien. “Maar wel met een Noorse knipoog, als eerbetoon aan onze geschiedenis en onze voorouders, de Vikingen”, vult Sidsel aan. Zo komen alle bouwmaterialen uit Noorwegen: de muren en gevels zijn gemaakt van marmer en natuursteen en op dedaken ligt Noors leisteen. Ook in de uitvoering zijn Noorse invloeden te zien: het marmer is vaak niet gepolijst, maar juist grof en ruw gehouden. “Kijk vooral ook naar boven”, adviseert Sidsel. We zien afbeeldingen van Vikinghoofden bovenin gevels en boven deurposten en de versiersels van Vikingsschepen komen terug in pilaren. Als we even later voor Hotel 1904 staan, neemt Sidsel ons mee naar binnen. “Dit móet je beslist even zien. Dit was het eerste hotel dat na de brand werd gebouwd en bijna alles is nog in originele staat.” Het hotel is een van de vele fraaie art-nouveaupanden die Ålesund rijk is. We komen ’s avonds bij van alle indrukken in een restaurant aan de Apotekergata, waar we tussen de enorme hanenbalken van het voormalige vispakhuis onze eerste klipvis eten. Een maaltje waar de Vikingen ook al raad mee wisten.

MOEDER NATUUR
De geschiedenis van Ålesund mag dan redelijk recent zijn, het fjordenlandschap waarin de stad ligt, is miljoenen jaren oud. Hier is geen architect aan te pas gekomen, alleen Moeder Natuur. Rivieren en gletsjers hebben het in zo’n vier miljoen jaar gebeeldhouwd. Hoe imposant dat is, ervaren we tijdens een boottocht door de fjorden vanuit de haven van Ålesund. En dan te bedenken dat dit nog maar het ‘topje van de ijsberg’ is, want de rotsen gaan honderden meters onder water door. Een tocht naar het dorpje Geiranger door de beroemde Geirangerfjord met zijn watervallen is heel populair, ook onder de vele cruisetoeristen die in de stad zijn aangemeerd. Wij kiezen voor een minder drukke, maar des te interessantere boottocht – met een kleinere boot – over een andere ‘Viking Highway’: de Hjørundfjord. Millennialang was varen of roeien de enige manier om van A naar B te komen.

FJORD VOL VERHALEN
Tijdens de boottocht over de Hjørundfjord zien we allerlei kleine dorpjes en zowaar hier en daar een waterval. Hier wonen sinds mensenheugenis boeren en vissers. Elk dorp en gehucht heeft zijn verhaal. Zoals in Øye, aan het eindpunt van de fjord. Een paar huizen én een groot hotel, dat zo in een Sherlock Holmes-boek of -film kan figureren. Talloze internationale celebraties en koninklijke hoogheden hebben in Hotel Union overnacht, onder wie onze eigen koningin Wilhelmina, ontdekker Roald Amundsen en auteur Arthur Conan Doyle, die hier vast inspiratie voor zijn boeken opdeed.

VLEKJE TRANDAL
Op de terugweg stopt de boot op verzoek ook bij het dorpje Trandal. Wij stappen af, de boot vaart terug naar Ålesund en zal ons later die dag weer oppikken. Trandal is een vlekje op de kaart, maar ‘wereldberoemd’ dankzij het jaarlijkse bluesfestival én de schommel boven de fjord bij Christian Gaard. In deze eeuwenoude boerderij woont de familie Storeide al negen generaties lang. Boeren doen ze niet meer, ze bestieren nu een café en restaurant in de boerderij. Niet alleen ‘bootjesmensen’ komen hier langs, fietsers en wandelaars nestelen zich ook graag binnen of buiten op het terras met geweldig uitzicht over de fjord. Of ze boeken een nachtje in een van de kamers. Na de heerlijke lunch maken we een hike door de omgeving en gaan nog even snel op de schommel voor die ene foto, voordat de ‘taxi’ ons weer komt oppikken. Even later stappen weweer aan boord van de Cruise-Service, die ons bij een prachtige zonsondergang na anderhalf uur varen over de Viking Highway weer in de haven van Ålesund afzet.